दाद (Ringworm) – कारणं, लक्षणं आणि आयुर्वेदिक-घरगुती उपचार

 दाद (Ringworm) – कारणं, लक्षणं आणि आयुर्वेदिक-घरगुती उपचार

प्रस्तावना 

दाद म्हणजे त्वचेवरील एक प्रकारचा बुरशीजन्य संसर्ग (Fungal Infection) जो Dermatophytes नावाच्या बुरशीमुळे होतो. अनेकांना वाटतं की “Ringworm” म्हणजे त्वचेत जंत पडले आहेत, पण प्रत्यक्षात याचा किडा किंवा जंताशी काही संबंध नाही. हा संसर्ग त्वचेच्या बाहेरील थरात होतो आणि यामुळे गोलाकार, लालसर व खाज सुटणारे डाग तयार होतात.

हा संसर्ग लहानांपासून मोठ्यांपर्यंत कुणालाही होऊ शकतो आणि विशेषतः गरम व दमट हवामानात जास्त पसरतो. योग्य काळजी न घेतल्यास दाद पटकन शरीराच्या इतर भागांवर व इतर लोकांमध्ये पसरू शकतो.

दाद होण्याची कारणं

दाद होण्यामागे खालील कारणं असू शकतात –

  1. अति घाम येणं – घामामुळे त्वचा ओलसर राहते, जे बुरशीसाठी अनुकूल वातावरण आहे.

  2. अस्वच्छता – स्नान न करणे, घाणेरडे कपडे वापरणे.

  3. संक्रमित वस्तूंचा वापर – टॉवेल, कपडे, बेडशीट किंवा कंगवा इतरांसोबत शेअर करणं.

  4. प्राण्यांपासून संक्रमण – कुत्रा, मांजर किंवा गुरंढोरांना दाद असल्यास माणसालाही होऊ शकतो.

  5. कमकुवत रोगप्रतिकारक शक्ती – शरीराची प्रतिकारशक्ती कमी असल्यास संसर्ग पटकन होतो.

  6. गरम आणि दमट हवामान – भारतात पावसाळ्यात व उन्हाळ्यात जास्त प्रमाणात आढळतो.

दादाची लक्षणं

दादाची लक्षणं हळूहळू दिसू लागतात –

  • त्वचेवर गोलाकार लालसर डाग पडणे

  • डागांच्या कडेला जास्त खाज व जळजळ

  • डागाच्या मध्यभागी त्वचा तुलनेने फिकट दिसणे

  • डाग हळूहळू मोठा होत जाणे

  • कधी कधी त्वचा सोलणे किंवा खरूज येणे

दादाचे प्रकार

  1. Tinea corporis – हात-पाय व शरीरावर

  2. Tinea cruris (Jock itch) – मांडी व जांघेच्या भागात

  3. Tinea pedis (Athlete’s foot) – पायाच्या बोटांमध्ये

  4. Tinea capitis – डोक्याच्या टाळूवर

  5. Tinea barbae – दाढीच्या भागात

आयुर्वेदिक दृष्टीकोन

आयुर्वेदानुसार दाद हा कुष्ठरोगाचा एक प्रकार आहे. दोषांपैकी कफ आणि पित्त वाढल्यामुळे त्वचेवर बुरशीजन्य संसर्ग होतो. यासाठी शरीरशुद्धी (शोधन) आणि बाह्योपचार (लेपन, धावन) यांचा उपयोग होतो.

दादावर घरगुती व आयुर्वेदिक उपाय

1. नीम पानांचा लेप

  • ताज्या नीम पानांची पेस्ट करून दादाच्या जागी लावा.

  • नीममध्ये बुरशीविरोधी (Antifungal) गुणधर्म आहेत.

2. हळद आणि नारळ तेल

  • १ चमचा हळदीत २ चमचे नारळ तेल मिसळा.

  • दिवसातून २-३ वेळा लावा.

  • हळद संसर्ग कमी करते, नारळ तेल त्वचा मऊ ठेवते.

3. तुळशीचा रस

  • तुळशीची पाने वाटून रस काढा आणि दादावर लावा.

  • खाज आणि लालसरपणा कमी होतो.

4. त्रिफळा काढा धावन

  • त्रिफळा पावडर पाण्यात उकळून थंड करा.

  • त्या पाण्याने दादाची जागा धुवा.

5. लसूण लेप

  • लसूण कुस्करून त्याचा रस लावा.

  • यातील Allicin बुरशी नष्ट करण्यास मदत करतो.

आहार सल्ला

  • जास्त तिखट, तेलकट आणि आंबट पदार्थ टाळा.

  • पचायला सोपा व ताजा आहार घ्या.

  • पाणी भरपूर प्या.

  • रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यासाठी हंगामी फळं व भाज्या खा.

प्रतिबंधक उपाय

  • रोज स्नान करा व त्वचा कोरडी ठेवा.

  • अंतर्वस्त्रे व कपडे रोज धुऊन वाळवा.

  • टॉवेल, कपडे, कंगवा शेअर करू नका.

  • पाळीव प्राण्यांची त्वचा तपासा.

  • गरम हवामानात सैल, सूती कपडे वापरा.

केव्हा डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा?

  • घरगुती उपचारांनी २ आठवड्यात सुधारणा न झाल्यास

  • संसर्ग डोळे, चेहरा किंवा जननेंद्रियाजवळ असल्यास

  • संसर्ग खूप वाढून पू येत असल्यास

निष्कर्ष

दाद हा त्रासदायक पण टाळता येण्याजोगा त्वचेचा संसर्ग आहे. योग्य स्वच्छता, आहार व आयुर्वेदिक घरगुती उपाय केल्यास तो पटकन बरा होऊ शकतो. मात्र, गंभीर स्थितीत डॉक्टरांचा सल्ला घेणं अत्यावश्यक आहे.

📖 अधिक माहिती साठी वाचा:

www.aarogyachivaat.in

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

🌧️ महाराष्ट्रात मान्सून २०२५ चे आगमन – संधी, समस्या आणि उपाय

Image
🌧️ महाराष्ट्रात मान्सून २०२५ चे आगमन – संधी, समस्या आणि उपाय   🔹 प्रस्तावना मान्सून म्हणजे महाराष्ट्राच्या जीवनशैलीतील एक महत्त्वाचा टप्पा. उन्हाळ्याच्या तीव्र झळांनंतर पावसाचे थेंब जणू नवजीवन घेऊन येतात. शेतकरी, नागरीक, विद्यार्थी, आणि सर्वसामान्य जनता मान्सूनच्या आगमनाकडे आतुरतेने पाहत असते. हवामान खात्याच्या अंदाजानुसार २०२५ मध्ये मान्सूनचा प्रवेश जूनच्या दुसऱ्या आठवड्यात होण्याची शक्यता आहे. यंदाचा मान्सून थोडा उशिरा पण सरासरीपेक्षा अधिक पावसासह येणार असल्याची शक्यता वर्तवली जात आहे. या लेखात आपण पाहूया की हा मान्सून महाराष्ट्रासाठी काय संधी घेऊन येतो, कोणत्या समस्या निर्माण करू शकतो, आणि त्यासाठी काय उपाय योजावेत. 🔹 मान्सूनचे सकारात्मक परिणाम ✅ 1. कृषी आणि शेतकरी वर्गासाठी दिलासा मान्सूनचा सर्वात मोठा फायदा होतो तो शेतकऱ्यांना . खरीप हंगामाची सुरुवात पावसावर अवलंबून असते. वेळेवर आणि पुरेसा पाऊस झाल्यास: भात, मका, सोयाबीन, बाजरी यासारख्या पिकांची लावणी यशस्वी होते. सिंचनाचा खर्च कमी होतो. उत्पादन वाढते आणि शेतकऱ्यांचे आर्थिक संकट कमी होण्यास मदत होते. ✅ 2. जल...
Read more

💤 सतत झोप येते? – थकवा की Vitamin B12 चं संकेत?

Image
💤 सतत झोप येते? – थकवा की Vitamin B12 चं संकेत? सतत झोप येणं हे अनेकांना सामान्य वाटतं, पण ही स्थिती एखाद्या गंभीर पोषणतत्त्वाच्या कमतरतेचा इशारा असू शकते . आजच्या धकाधकीच्या जीवनशैलीत जर तुम्हाला दिवसातून अनेक वेळा झोप येत असेल, उठल्यावरही फ्रेश वाटत नसेल – तर याकडे दुर्लक्ष करू नका. खासकरून Vitamin B12 ची कमतरता हे यामागचं एक मुख्य कारण ठरू शकतं. ✅ सतत झोप येण्याची सामान्य कारणं सतत झोप येण्यामागे अनेक कारणं असू शकतात, जसे की: अपर्याप्त झोप (7-8 तासांपेक्षा कमी) मानसिक तणाव किंवा डिप्रेशन अनियमित आहार थायरॉईडची समस्या Vitamin B12 किंवा D ची कमतरता अनियमित दिनचर्या मोबाइल / स्क्रीन वेळ वाढलेली असणे पण यातील सर्वात सामान्य आणि दुर्लक्षित कारण म्हणजे – Vitamin B12 ची कमतरता. 🔬 Vitamin B12 म्हणजे काय? Vitamin B12 (Cobalamin) हे एक पाणी विरघळणारे जीवनसत्त्व आहे जे शरीरातील अनेक महत्त्वाच्या क्रियांमध्ये वापरले जाते: लाल रक्त पेशी तयार करणे मज्जासंस्थेचे (nervous system) आरोग्य राखणे DNA चे उत्पादन मेंदूतील ऊर्जेचा पुरवठा Vitamin B12 मुख्...
Read more

जागतिक पर्यावरण दिन (५ जून) – निसर्गसंवर्धनाची दिशा

Image
🌍 जागतिक पर्यावरण दिन (५ जून) – निसर्गसंवर्धनाची दिशा   जागतिक पर्यावरण दिन (World Environment Day) दरवर्षी ५ जून रोजी साजरा केला जातो. हा दिवस संपूर्ण जगात पर्यावरण संरक्षण , निसर्गाविषयी जागरूकता , आणि सततच्या विकास (sustainable development) यासाठी एकत्र येण्याचा आहे. १९७२ मध्ये युनायटेड नेशन्सने या दिनाची सुरुवात केली आणि आज हा दिवस १५०+ देशांमध्ये साजरा केला जातो. 🌱 २०२5 ची थीम काय आहे? प्रत्येक वर्षी जागतिक पर्यावरण दिनाची एक विशिष्ट थीम असते. २०२५ ची थीम आहे: 👉 “Land restoration, desertification and drought resilience” मराठीत अर्थ: “जमिनीचे पुनरुज्जीवन, वाळवंटीकरणावर नियंत्रण आणि दुष्काळ प्रतिकारशक्ती” 🏫 शाळा, कॉलेज व संस्था कशा प्रकारे तयारी करत आहेत? पर्यावरण दिनानिमित्त अनेक शैक्षणिक व सामाजिक संस्था खालीलप्रमाणे उपक्रम राबवत आहेत: शाळा व कॉलेज स्तरावर: 🌳 वृक्षारोपण मोहीम 🖼️ चित्रकला व पोस्टर स्पर्धा 📝 निबंध व कविता स्पर्धा 📚 पर्यावरणावर आधारित माहिती सत्रं 🚯 प्लास्टिक मुक्ती जनजागृती रॅली संस्था व सामाजिक गट: 🧹 स्वच्छता म...
Read more

🌪️ वारंवार चक्कर येणे – कारणं, उपाय आणि काळजी

: वारंवार चक्कर येणे – कारणं, उपाय आणि काळजी 🌪️ वारंवार चक्कर येणे – कारणं, उपाय आणि काळजी प्रस्तावना चक्कर येणे ही एक सामान्य परंतु कधी-कधी गंभीर लक्षण असू शकते. अचानक डोळ्यांपुढे अंधारी येणे, शरीर हलके वाटणे किंवा स्थिरपणा गमावल्यासारखं वाटणं – हे सर्व चक्कर येण्याची लक्षणं आहेत. आयुर्वेदात याला "ब्रम्ह" म्हणतात. 🧠 चक्कर येण्यामागील संभाव्य कारणं 1. रक्तदाबातील चढ-उतार लो बीपी (Low Blood Pressure): अन्न न खाणे, जास्त थकवा यामुळे होतो. हाय बीपी (High Blood Pressure): डोक्यात दबाव येतो आणि चक्कर येते. 2. व्हिटॅमिन्सची कमतरता Vitamin B12 आणि D यांची कमतरता चक्कर येण्याचे एक प्रमुख कारण आहे. 3. कानातील बिघाड कानाच्या आतील भाग (Inner Ear) ही समतोल राखण्याची जागा आहे. यामध्ये इन्फेक्शन किंवा द्रव साचल्यास चक्कर येऊ शकते. 4. डिहायड्रेशन (पाण्याची कमतरता) उन्हाळ्यात किंवा व्यायामानंतर शरीरातील पाणी कमी झाल्यास चक्कर येते. 5. रक्तातील साखरेची पातळी Low Sugar (Hypoglycemia): मधुमेही रुग्णांना चक्कर येण्याचा धोका अधिक. 🩺 इतर कारणं...
Read more