मानवी शरीरातील बायोलॉजिकल घड्याळ – शरीराची वेळेनुसार बदलणारी कार्यप्रणाली (Circadian Rhythm) आणि आयुर्वेदिक दृष्टीकोन
मानवी शरीरातील बायोलॉजिकल घड्याळ – शरीराची वेळेनुसार बदलणारी कार्यप्रणाली (Circadian Rhythm) आणि आयुर्वेदिक दृष्टीकोन प्रस्तावना मानवी शरीर ही निसर्गाची सर्वात अद्भुत निर्मिती मानली जाते. प्रत्येक अवयव, प्रत्येक पेशी ठराविक शिस्तीत, ठराविक वेळापत्रकानुसार काम करत असते. आपण या नैसर्गिक वेळापत्रकाला बायोलॉजिकल घड्याळ (Biological Clock) किंवा सर्केडियन रिदम (Circadian Rhythm) म्हणतो. आज आधुनिक विज्ञानाने हे सिद्ध केले आहे की शरीरातील हार्मोन्स, झोप-जागृतीची वेळ, पचन, मेंदूचं कार्य, अगदी मनःस्थिती सुद्धा या घड्याळाशी जोडलेली आहे. विशेष म्हणजे आयुर्वेदात हजारो वर्षांपूर्वीच या तत्त्वांचा उल्लेख दिनचर्या आणि ऋतुचर्या या संकल्पनांमधून आढळतो. या लेखात आपण जाणून घेऊया – बायोलॉजिकल घड्याळ म्हणजे नेमकं काय? शरीर कसं वेळेनुसार बदलतं? आधुनिक विज्ञान व आयुर्वेद यात काय साम्य आहे? आयुर्वेदिक दिनचर्या आणि सर्केडियन रिदम कसे जुळतात? आरोग्य सुधारण्यासाठी काय करायला हवं? बायोलॉजिकल घड्याळ म्हणजे काय? बायोलॉजिकल घड्याळ म्हणजे शरीरात घडणाऱ्या २४ तासांच्या चक्र...