"Hair fall in rainy season reason", "monsoon hair care tips" पावसाळ्यात केस गळती का वाढते? – कारणं, आयुर्वेदीय उपाय आणि केसांची देखभाल
पावसाळ्यात केस गळती का वाढते? – कारणं, आयुर्वेदीय उपाय आणि केसांची देखभाल
पावसाळा म्हणजे निसर्गाचा उत्सव. पण हाच ऋतू अनेक आरोग्यविषयक समस्या घेऊन येतो – विशेषतः केसांच्या संदर्भात. पावसाळ्यात अनेकांना केस गळती, डॅन्ड्रफ, चिकटपणा आणि फंगल इन्फेक्शनचा त्रास होतो. त्यामुळे या ऋतूत केसांची विशेष काळजी घेणे गरजेचे आहे. चला जाणून घेऊया पावसाळ्यात केस गळती का वाढते आणि त्यावरील आयुर्वेदीय उपाय काय आहेत.
१. पावसाळ्यात केस गळती वाढण्याची कारणं
१.१ आर्द्रता आणि ओलसर वातावरण
पावसाळ्यात वातावरणात आर्द्रता वाढते. या ओलसर हवेमुळे डोक्याची त्वचा सतत दमट राहते, जे केसांच्या मुळांवर वाईट परिणाम करते. त्यामुळे केस कमकुवत होतात आणि गळू लागतात.
१.२ पावसाचं पाणी आणि प्रदूषण
पावसाचं पाणी थेट डोक्यावर पडल्यास त्यात असलेल्या प्रदूषक तत्त्वांमुळे केसांची मुळे कमकुवत होतात. विशेषतः ऍसिड रेनमुळे केस गळतीचा धोका वाढतो.
१.३ फंगल आणि बॅक्टेरियल संसर्ग
ओलसर वातावरणात फंगल इन्फेक्शनला पोषक परिस्थिती निर्माण होते. डोक्याच्या त्वचेवर बुरशी होण्याची शक्यता वाढते, ज्यामुळे डॅन्ड्रफ आणि केस गळती वाढते.
१.४ आहारातील कमतरता
पावसाळ्यात पचनशक्ती मंदावते. त्यामुळे अनेकजण पोषणमूल्य असलेला आहार टाळतात, ज्यामुळे केसांच्या वाढीसाठी आवश्यक असणारी जीवनसत्त्वं (Vitamin B, D, Zinc, Iron) मिळत नाहीत.
१.५ मानसिक ताण आणि थकवा
हवामानामुळे मूडमध्ये चढ-उतार होतात, जे थेट मेंदूतील हार्मोन्सवर परिणाम करून केस गळती वाढवू शकतात. विशेषतः ताणामुळे केस गळण्याची स्थिती म्हणजे 'Telogen Effluvium'.
२. पावसाळ्यात केसांची योग्य देखभाल कशी करावी?
२.१ केस धुण्याचे योग्य नियम
-
पावसात केस भिजल्यास तात्काळ कोमट पाण्याने आणि सौम्य शँपूमुळे केस धुवावेत.
-
आठवड्यातून २–३ वेळा केस धुणं योग्य आहे.
-
केस कोरडे करताना टॉवेलने जोरात घासू नये. सौम्यपणे पुसावं.
२.२ डोक्याची स्वच्छता राखा
-
केस सतत बांधून ठेवण्याऐवजी मोकळे ठेवावेत जेणेकरून ओलसरपणा टळतो.
-
ओलसर केस लगेच बांधू नका – त्यामुळे फंगल इन्फेक्शन होऊ शकतो.
२.३ केसांना ऑईलिंग करा
-
आठवड्यातून दोन वेळा कोमट तेल लावणं फायदेशीर.
-
तेल लावताना हलकं मालीश करा. हे रक्ताभिसरण सुधारते आणि केस मुळांपासून मजबूत होतात.
३. आयुर्वेदीय उपाय – नैसर्गिक मार्गाने केसांची काळजी
३.१ भृंगराज तेल
भृंगराज तेल हे आयुर्वेदात केस गळतीसाठी प्रसिद्ध आहे. हे केसांच्या मुळांपर्यंत पोषण पोहचवतं आणि नवीन केस वाढवायला मदत करतं.
➡️ कसं वापराल?
-
झोपण्यापूर्वी गरम भृंगराज तेल मुळांमध्ये मालीश करा.
-
दुसऱ्या दिवशी सौम्य हर्बल शँपूने धुवा.
३.२ आंवळा (Indian Gooseberry)
आंवळ्याचा रस किंवा तेल हे केस गळतीवर रामबाण उपाय आहे. आंवळ्यात Vitamin C भरपूर असते, जे कोलेजन निर्मितीस मदत करते.
➡️ कसं वापराल?
-
आंवळा पावडर + दही एकत्र करून मास्कसारखं लावा.
-
३० मिनिटांनी धुवा.
३.३ मेंदी आणि दही मास्क
मेंदीमध्ये नैसर्गिक थंडावा असतो. दही आणि मेंदी एकत्र करून लावल्यास डोक्याची त्वचा स्वच्छ राहते आणि केस मऊ होतात.
➡️ कसं वापराल?
-
मेंदी पावडर, दही, लिंबाचा रस मिसळून पेस्ट तयार करा.
-
केसांना लावून ४५ मिनिटांनी धुवा.
३.४ त्रिफळा चूर्ण
रात्री झोपण्यापूर्वी एक चमचा त्रिफळा चूर्ण कोमट पाण्याबरोबर घेतल्यास शरीर डिटॉक्स होतं आणि केसांचं आरोग्य सुधारतं.
➡️ त्रिफळा हे पाचन सुधारणारे आणि केस पोसणारे गुणधर्म असलेले टॉनिक आहे.
४. आहार – केसांसाठी पोषणदायी आहार कोणता?
-
प्रोटीनयुक्त आहार – उदा. मूग, मसूर, अंडी, दूध, चीज
-
Vitamin A आणि C – गाजर, आवळा, संत्र, बेरी
-
Biotin – अंडी, बदाम, बटाटे
-
Omega-3 fatty acids – अक्रोड, जवस, चिया सीड्स
-
पाणी भरपूर प्या – हायड्रेशनमुळे केसांना नैसर्गिक आर्द्रता मिळते
-
दूध व हळद – रात्री झोपण्याआधी यामुळे शरीरात उष्णता संतुलित राहते आणि केस गळती कमी होते.
५. योग आणि ध्यान – केस गळतीवर मानसिक ताणाचा प्रभाव
ताण हे केस गळतीचं एक मोठं कारण आहे. पावसाळ्यात हवामानामुळे मूड स्विंग्स होऊ शकतात. त्यावर उपाय म्हणून:
-
प्राणायाम – ऑक्सिजन सप्लाय वाढतो, तणाव कमी होतो
-
अधोमुख श्वानासन – रक्तपुरवठा डोक्याकडे होतो
-
शिरसासन – केसांच्या मुळांना पोषण मिळतं (केवळ मार्गदर्शनाने करावे)
-
ध्यान – मानसिक शांतता मिळते
६. ७ दिवसांचा केस गळती रोखण्यासाठी नैसर्गिक होम प्लॅन:
| दिवस | सकाळ | संध्याकाळ |
|---|---|---|
| १ | त्रिफळा चूर्ण | भृंगराज तेल लावा |
| २ | आवळा रस | ध्यान १० मिनिटे |
| ३ | मेंदी-दही मास्क | सौम्य शँपूने धुवा |
| ४ | दूध-हळद | अक्रोड, चिया सीड्स |
| ५ | प्राणायाम | आंवळा आणि लिंबू रस लावा |
| ६ | अंडी किंवा मूग डाळ | मोकळ्या केसांना कोरडे ठेवणे |
| ७ | पुनरावृत्ती + विश्रांती | हलकी मसाज आणि ध्यान |
७. FAQ: केस गळतीबद्दल सामान्य प्रश्न
Q. पावसाचं पाणी केस गळतीला कारणीभूत ठरतं का?
होय. त्यात असलेल्या प्रदूषकांमुळे केसांच्या मुळांवर परिणाम होतो.
Q. केस गळती थांबवण्यासाठी शँपू बदलणं उपयोगी ठरतं का?
कधी कधी. परंतु तुमच्या त्वचेच्या प्रकारानुसार निवडलेला नैसर्गिक शँपू वापरणं जास्त फायदेशीर.
Q. आयुर्वेदीय उपाय किती दिवसांनी परिणाम दाखवतात?
किमान २–३ आठवड्यांनंतर बदल जाणवू शकतो. सातत्य महत्वाचं.
निष्कर्ष:
पावसाळ्यात केसांची विशेष काळजी घेणं गरजेचं आहे. नैसर्गिक उपाय, योग्य आहार, योग आणि स्वच्छता याच्या मदतीने आपण केस गळतीवर नियंत्रण ठेवू शकतो. रासायनिक उपचारांपेक्षा आयुर्वेदीय उपाय अधिक सुरक्षित आणि परिणामकारक असतात.
आपण दररोज काही मिनिटे केसांसाठी दिल्यास पावसाळ्यातही सुंदर, घनदाट आणि निरोगी केस ठेवता येतील.
वाचा आणखी:
Comments
Post a Comment