पावसात फोडणीचा भात का टाळावा? कारणं, पचनशास्त्र व उपाय | Aarogyachi Vaat

 

पावसात फोडणीचा भात का टाळावा? – पचनतंत्र, अ‍ॅसिडिटी आणि आरोग्य 

🔸 प्रस्तावना

पावसाळा आला की आपल्या जेवणात गरम गरम फोडणीचा भात, बटाट्याची भाजी, पापड-लोणचं असं काहीसं आवडतं आणि सोपं वाटतं. पण हा फोडणीचा भात नेमका आरोग्यासाठी किती योग्य आहे? विशेषतः पावसाळ्यात?

या ब्लॉगमध्ये आपण बघणार आहोत की फोडणीचा भात पावसात का टाळावा, त्यामागचं पचनशास्त्र काय आहे, आणि त्याऐवजी आरोग्यदायी पर्याय कोणते असू शकतात.

---

🔹 १. पावसाळ्यातील शरीराची स्थिती

• हवामानात आर्द्रता (ओलसरपणा) वाढते

• शरीराचं पचनशक्ती (अग्नी) मंदावतो

• रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होते

• वात आणि कफदोष वाढतात
  👉 म्हणूनच पावसाळा म्हणजे पचन विकारांचा हंगाम!

---

🔹 २. फोडणीचा भात म्हणजे काय?

• उरलेला भात, ज्यामध्ये फोडणी (मोहरी, हिंग, मिरची, तेल) घालून परत दिला जातो

• कधी कधी कांदा, बटाटा, मसाले यांचा वापरही होतो

• मुख्यतः तेलकट, मसालेदार, गरम व तुरट असा पदार्थ

---

🔹 ३. पावसात फोडणीचा भात का टाळावा?

✅ अ) पचनक्रियेवर परिणाम

• उरलेला भात स्निग्ध व थंड गुणधर्माचा

• तेलात परतल्याने तो अतिस्निग्ध बनतो

• मंद झालेल्या पचनतंत्रावर तो भार टाकतो

• परिणामी गॅसेस, अपचन, जडपणा, डकार यासारख्या समस्या वाढतात

✅ ब) अ‍ॅसिडिटी आणि उकळ्या

• फोडणीसाठी वापरलेले मोहरी, मिरची, हिंग हे उष्ण घटक

• अन्नात तीव्रता वाढते, ज्यामुळे अ‍ॅसिडिटी, उकळ्या, पोटात जळजळ होऊ शकते

• ज्यांना पित्तदोष आहे, त्यांच्यासाठी फोडणीचा भात अधिक हानिकारक

✅ क) बॅक्टेरियाची वाढ

• पावसात जिवाणू व बुरशींचा प्रादुर्भाव वेगाने होतो

• उरलेल्या भातात बॅक्टेरिया दुप्पट वेगाने वाढतात, फोडणी करूनसुद्धा काही जिवाणू टिकू शकतात

• हे अन्न विषबाधा (फूड पॉइझनिंग) ला कारणीभूत ठरू शकते

✅ ड) वातकृती समस्या

• फोडणीतील तेल, मसाले, शिजलेले कांदे हे वात वाढवणारे घटक

• पावसात वातदोष वाढत असल्याने सांधेदुखी, अंगदुखी, अपचन वाढू शकते

---

🔹 ४. फोडणीचा भात खाणं योग्य कधी?

• शरीराची पचनशक्ती चांगली असल्यास

• भात अगदी ताजा असेल आणि योग्य प्रमाणात वापरले असल्यास

• तेल कमी व मसाले प्रमाणात घातलेले असल्यास

• दररोज न खाता अधूनमधून खाल्ल्यास हानिकारक ठरत नाही

---

🔹 ५. फोडणीचा भात खाल्ल्यावर जाणवणाऱ्या तक्रारी:

तक्रारी	कारण
अपचन	उरलेला भात + तेल
डकार	आंबलेला भात किंवा जडपणा
गॅसेस	मंद पचनामुळे सडलेले अन्न
अ‍ॅसिडिटी	तिखट, मसालेदार फोडणी
सायनस/सर्दी	थंड व आंबट अन्नाने कफवाढ

---

🔹 ६. पर्याय काय?

✅ पावसात खाण्यास योग्य पर्यायी भात:

1. ताजा खिचडी (साळीच्या तांदळाची)

2. घावन + नारळ चटणी (कमी तिखट)

3. सुपारीवेल, ओवा घालून भात परतणे (फोडणीऐवजी)

4. लसूणसूप, मूगडाळ भात, वरून तूप

5. ताजी भाज्यांची खिचडी + सूप

---

🔹 ७. आयुर्वेद काय सांगतो?

"पावसाळ्यात स्निग्ध, जड आणि उरलेलं अन्न टाळावं."

– चरक संहिता

• पावसात वातकफ दोषवृद्धी होते, त्यामुळे हलके, उष्ण आणि ताजे अन्न खाणे हितकर ठरते

• आंबवलेले, उरलेले, फोडणी केलेले, फार तळलेले अन्न टाळावे

---

🔹 ८. डॉक्टरांचं मत काय?

• फोडणीचा भात नियमित खाणाऱ्यांमध्ये गॅस्ट्रिक प्रॉब्लेम्स, अ‍ॅसिडिटी, स्किन अ‍ॅलर्जी, फंगल इन्फेक्शन ची वाढ दिसते

• विशेषतः पावसात जिवाणू संसर्ग अधिक वाढतो, त्यामुळे फोडणीचा भात फार काळ टिकत नाही

---

🔹 निष्कर्ष – आरोग्याचा विचार करा!

गरम, चविष्ट, फोडणीचा भात – मनाला आवडतो, पण शरीराला जड ठरतो!

पावसाळ्यात आपल्या शरीराला हवय हलकं, उष्ण, ताजं आणि पचायला सोपं अन्न. म्हणूनच पावसाळा हा फोडणीचा भात कमी आणि सुपाचं पाणी जास्त असं ठरवायला हवा!

📖 अधिक माहिती साठी वाचा:

👉 www.aarogyachivaat.in