शाळांमध्ये उष्णतेमुळे विद्यार्थ्यांना चक्कर – उन्हाळ्याचे शैक्षणिक आरोग्यावर परिणाम
गावाकडच्या शाळांमध्ये उष्णतेमुळे विद्यार्थ्यांना चक्कर – उन्हाळ्याचे शैक्षणिक आरोग्यावर परिणाम
उन्हाळ्याचे तापमान दरवर्षी वाढत चालले आहे. ४० अंश सेल्सियसच्या वर गेलेल्या उष्णतेमुळे विशेषतः ग्रामीण भागातील शाळांमध्ये शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांवर गंभीर परिणाम होत आहेत. गेल्या काही आठवड्यांत अनेक गावांमध्ये मुलांना शाळेत असताना चक्कर येणे, शारीरिक अशक्तपणा, डिहायड्रेशन, तसेच उष्माघाताचे प्रमाण वाढले आहे. ही बाब केवळ आरोग्याच्या दृष्टीनेच नाही, तर शिक्षणाच्या दृष्टीनेही चिंताजनक आहे.
१. वाढत्या तापमानाचा थेट परिणाम
गावांमध्ये शाळा अनेकदा उघड्या जागांमध्ये असतात. अनेक शाळांमध्ये टिनाच्या पत्र्यांचे छप्पर असते, जे उन्हाळ्यात तापमान अधिक वाढवते. पंख्यांची कमतरता, पुरेशा पिण्याच्या पाण्याचा अभाव यामुळे विद्यार्थ्यांना थेट उष्णतेचा सामना करावा लागतो. यामुळे विद्यार्थ्यांमध्ये डिहायड्रेशन, चक्कर येणे, त्वचेच्या समस्या आणि थकवा जाणवतो.
२. मुलांचे आरोग्य धोक्यात
- लहान वयातील विद्यार्थ्यांना शरीराचे तापमान नियंत्रित ठेवणे कठीण जाते.
- उष्माघातामुळे अचानक रक्तदाब वाढणे, मूळव्याधी, उलट्या, डोकेदुखी आणि मानसिक चिडचिड होते.
- अनेक वेळा मुलांना औषधोपचार आवश्यक असतो, पण गावात तत्काळ उपचाराची सोय नसते.
३. मूलभूत सुविधा कमी – आरोग्यावर परिणाम
ग्रामीण भागातील शाळांमध्ये अनेक ठिकाणी पंखे, कूलर, स्वच्छ पिण्याचे पाणी, आरोग्य तपासणी सेवा यांचा अभाव आहे. शाळेतील वर्ग खोल्या अपुरी व अस्वच्छ असतात. शौचालयेही स्वच्छ नसल्याने उष्णतेसह संसर्गजन्य रोगही वाढतात. यामुळे विद्यार्थ्यांच्या शारीरिक व मानसिक विकासावर परिणाम होतो.
४. शैक्षणिक अभ्यासात अडथळे
उष्णतेमुळे वर्गातील उपस्थिती कमी होते. अभ्यासात लक्ष लागत नाही. शारीरिक शिक्षणाचे वर्ग रद्द होतात. शिक्षकांनाही दीर्घकाळ शिकवताना त्रास होतो. परीक्षेच्या काळात विद्यार्थ्यांच्या एकाग्रतेवर याचा परिणाम होतो. यामुळे त्यांच्या शैक्षणिक प्रगतीवर नकारात्मक प्रभाव पडतो.
५. पालक व शिक्षकांची भूमिका
पालकांनी मुलांना सकस आहार द्यावा, पाण्याच्या बाटल्या शाळेत पाठवाव्यात, उन्हाळ्यात हलकं कपडं घालायला सांगावं. शिक्षकांनी वर्गात वेळोवेळी विद्यार्थ्यांना पाणी प्यायला सांगणं, उष्माघाताची लक्षणं ओळखणं आणि वेळीच उपचारासाठी पाठवणं गरजेचं आहे.
६. शासनाची भूमिका व उपाय
- राज्य सरकारांनी उन्हाळ्यात शाळांचे वेळापत्रक सकाळी लवकर ठेवावे.
- गावातील शाळांना निधी देऊन पंखे, थंड पाणी व्यवस्था, प्राथमिक औषधोपचार यांची सोय करावी.
- शाळांमध्ये आरोग्य शिबिरांचे आयोजन करून विद्यार्थ्यांची तपासणी केली जावी.
७. उपाय आणि शिफारसी
- प्रत्येक शाळेत थंड पाण्याची सोय करणे अनिवार्य करावे.
- उष्णतेच्या काळात खेळाचे तास टाळावेत.
- पालक व विद्यार्थ्यांसाठी उन्हाळ्यातील आरोग्याविषयी जनजागृती करावी.
- डिहायड्रेशन व उष्माघाताची लक्षणं ओळखण्यासाठी शिक्षकांना प्रशिक्षण द्यावे.
- गावांतील प्राथमिक आरोग्य केंद्रे सतर्क ठेवावीत.
निष्कर्ष
आजची लहान मुलं म्हणजे उद्याचा समाज. त्यांचं आरोग्य आणि शिक्षण दोन्हीही जपणं हे आपलं कर्तव्य आहे. वाढत्या तापमानाच्या पार्श्वभूमीवर गावातील शाळांमध्ये उष्णतेमुळे होत असलेल्या आरोग्य समस्यांकडे गांभीर्याने पाहणं गरजेचं आहे. शासन, शिक्षक, पालक आणि संपूर्ण समाजाने एकत्रित प्रयत्न केल्यास आपण या संकटाला सामोरे जाऊ शकतो.
आरोग्य हेच खरं संपत्ती आहे — आणि ते सुरक्षित ठेवण्यासाठी आपली भूमिका खूप महत्त्वाची आहे.
Comments
Post a Comment