AarogyachiVaat

🌸 गालावरचे काळे वांग व पिंपल्सचे डाग – कारणं, परिणाम आणि आयुर्वेदिक उपाय प्रस्तावना  सुंदर, उजळ आणि डागमुक्त चेहरा हे प्रत्येकाचं स्वप्न असतं. पण गालावर उठलेलं काळं वांग (फ्रिकल्स/मस) किंवा पिंपल्सनंतर राहिलेले काळे डाग (Dark Spots) यामुळे चेहऱ्याची शोभा कमी होते. तरुण असूनही चेहरा म्हातारा वाटतो. या समस्येमुळे अनेकांना आत्मविश्वास कमी होतो. आयुर्वेदात त्वचेच्या सौंदर्यासाठी व आरोग्यासाठी नैसर्गिक उपाय सांगितले आहेत, जे कोणत्याही साइड-इफेक्ट शिवाय डाग हलके करतात व चेहऱ्याची चमक वाढवतात. गालावर काळं वांग आणि पिंपल्सचे डाग का होतात? १) हार्मोनल बदल वयात येताना (Puberty) किंवा महिलांमध्ये मासिक पाळीच्या वेळी हार्मोन्समध्ये होणाऱ्या बदलांमुळे पिंपल्स येतात. ते बरे झाल्यावर काळसर डाग राहतात. २) सूर्यकिरणांचा परिणाम UV rays मुळे त्वचेत मेलानिनचं उत्पादन वाढतं. त्यामुळे त्वचेवर काळसर वांग, डाग आणि रंगछटा (Pigmentation) दिसतात. ३) चुकीचा आहार जास्त तेलकट, मसालेदार आणि जंक फूडमुळे पोटात उष्णता वाढते. या उष्णतेमुळे पिंपल्स व डाग होतात. ४) झोपेचा अभाव व तणा...

 

  🐄 गोमूत्र अर्काचे फायदे – आयुर्वेदिक दृष्टिकोनातून संपूर्ण मार्गदर्शन प्रस्तावना भारतीय संस्कृतीत गाईला "गोमाता" मानले जाते आणि तिच्या प्रत्येक घटकाचा (दूध, दही, तूप, गोमूत्र, गोमय) औषधी व धार्मिक महत्त्व आहे. आयुर्वेदातील पंचगव्य चिकित्सा यामध्ये गोमूत्र अर्काला विशेष स्थान दिलं गेलं आहे. प्राचीन ग्रंथांमध्ये याला रक्तशुद्धीकारक, पचन सुधारक, वातनाशक व रोगप्रतिकारक असे गुणधर्म सांगितलेले आहेत. आधुनिक काळातही वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून गोमूत्र अर्कावर संशोधन होत असून अनेक फायदे समोर येत आहेत. १. गोमूत्र अर्क म्हणजे काय? गोमूत्र अर्क म्हणजे गाईच्या मूत्राचे विशिष्ट पद्धतीने आसवन (distillation) करून तयार केलेला अर्क. साधं गोमूत्र आणि अर्क यात फरक आहे – साधं मूत्र थेट घेणं आरोग्यास अपायकारक ठरू शकतं, पण अर्क स्वरूपात घेतल्यास त्यातील औषधी गुणधर्म शुद्ध स्वरूपात मिळतात . यामध्ये विषारी घटक कमी होतात आणि पचायला सोपे घटक शिल्लक राहतात. २. गोमूत्र अर्काचे रासायनिक घटक संशोधनानुसार गोमूत्र अर्कामध्ये अनेक नैसर्गिक घटक आढळतात: खनिजे – पोटॅशियम, सोडियम, लोह, कॅल्श...

🍅 टोमॅटो खाण्याचे आरोग्यदायी फायदे – संपूर्ण मार्गदर्शन प्रस्तावना टोमॅटो हा जगभरात सर्वाधिक खाल्ला जाणारा भाजीपाला आहे. प्रत्यक्षात तो फळांच्या गटात मोडतो, पण आपल्याकडे तो भाजी म्हणून वापरला जातो. भाज्या, सूप, कोशिंबीर, सॉस, रस किंवा पिझ्झा–पास्तामध्ये टोमॅटोचा वापर सर्वत्र होतो. टोमॅटो केवळ चविष्ट नाही तर त्याचे आरोग्याला असंख्य फायदे आहेत. व्हिटॅमिन्स, खनिजे आणि विशेषतः ‘लाइकोपीन’ या अँटिऑक्सिडंटमुळे टोमॅटोला सुपरफूड मानलं जातं. टोमॅटोचं पोषणमूल्य (Nutritional Value of Tomato) टोमॅटोमध्ये कमी कॅलरीज असून पोषक घटकांची मुबलकता आहे. १०० ग्रॅम टोमॅटोमधील पोषणमूल्य: कॅलरीज – 18 kcal प्रोटीन – 0.9 g कार्बोहायड्रेट – 3.9 g फायबर – 1.2 g व्हिटॅमिन C – 21% RDA व्हिटॅमिन A – 16% RDA व्हिटॅमिन K – 10% RDA पोटॅशियम – 237 mg फोलेट – 15 µg लाइकोपीन (Lycopene) – शक्तिशाली अँटिऑक्सिडंट टोमॅटो खाण्याचे प्रमुख आरोग्य फायदे 1️⃣ हृदयाचं आरोग्य सुधारतं लाइकोपीन रक्तातील वाईट कोलेस्टेरॉल (LDL) कमी करतं. पोटॅशियममुळे रक्तदाब नियंत्रित राहतो. अँटिऑक्सि...

🛏️ झोपताना डोकं पूर्वेला ठेवावं का? – आयुर्वेदिक आणि वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून सविस्तर विश्लेषण प्रस्तावना    झोप ही मानवासाठी केवळ विश्रांती नसून, ती आरोग्याचा पाया आहे. आयुर्वेदानुसार झोपेला त्रयोपस्थंभ (आहार, झोप आणि ब्रह्मचर्य) यांपैकी एक मानलं गेलं आहे. झोपेची गुणवत्ता, वेळ आणि दिशा या गोष्टींचा आपल्या शरीरावर व मनावर थेट परिणाम होतो. विशेषतः "झोपताना डोकं पूर्वेला ठेवावं का?" हा प्रश्न अनेकांना पडतो. परंपरेत सांगितलेली दिशा ही फक्त श्रद्धा नाही तर तिच्या मागे आयुर्वेदिक आणि वैज्ञानिक आधार आहे. चला तर मग आपण या विषयाकडे सविस्तर पाहूया. झोपेचं महत्त्व (Importance of Sleep in Ayurveda and Modern Science) आयुर्वेदानुसार झोपेमुळे शरीराला विश्रांती मिळते. मन प्रसन्न राहते. रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते. स्मरणशक्ती आणि एकाग्रता मजबूत होते. त्रिदोष (वात, पित्त, कफ) संतुलित राहतात. आधुनिक शास्त्रानुसार झोपेमुळे मेंदूत नवीन पेशींची दुरुस्ती होते. हार्मोन्स (Growth Hormone, Melatonin) योग्य प्रमाणात तयार होतात. रोगप्रतिकारक यंत्रणा सक्रिय राहते. मा...

🌿 सकाळी दात न घासता पाणी पिणं आरोग्यासाठी फायदेशीर – आयुर्वेदिक आणि वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून प्रस्तावना "सकाळी उठल्याबरोबर दात घासायचे" ही सवय आपल्या बालपणापासूनच शिकवली जाते. परंतु आयुर्वेद, निसर्गोपचार आणि काही आधुनिक संशोधन हे दर्शवतात की दात न घासता, थेट पाणी पिणं आरोग्यासाठी अत्यंत फायदेशीर ठरू शकतं. रात्री झोपेत शरीरातील पचनक्रिया मंदावते. त्यावेळी लाळ ग्रंथी (salivary glands) सतत सक्रिय असतात आणि जंतुनाशक व औषधी गुणधर्मांनी परिपूर्ण लाळ तयार होते. सकाळी उठल्यावर ही लाळ शरीरात गेल्यास ती अनेक प्रकारे आरोग्य सुधारते. यालाच आयुर्वेदात उषःपान म्हटलं आहे. या ब्लॉगमध्ये आपण पाहूया – आयुर्वेदिक संदर्भ सकाळी पाणी पिण्याचे फायदे वैज्ञानिक आधार योग्य पद्धत घ्यावयाची काळजी FAQ 🪥 आयुर्वेदिक दृष्टिकोन आयुर्वेदात दिवसाची सुरुवात करण्यासाठी "दिनचर्या" सांगितली आहे. त्यात सर्वात पहिला टप्पा म्हणजे उषःपान – सकाळी रिकाम्या पोटी पाणी पिणं. उषःपानाचे फायदे (आयुर्वेदानुसार) दोषांचे शमन – रात्री शरीरात जमा झालेले कफ, पित्त आणि आम (toxins) बाहे...

⏹ दमा होण्याची कारणे, लक्षणे, उपचार – आयुर्वेदिक व आधुनिक दृष्टिकोनातून 📌 प्रस्तावना श्वास घेणं ही शरीराची नैसर्गिक क्रिया आहे, पण जेव्हा ही क्रिया अडथळ्यांनी भरलेली होते तेव्हा ती व्यक्तीला त्रासदायक ठरते. दमा (Asthma) ही अशीच एक श्वसनाशी संबंधित क्रॉनिक (दीर्घकालीन) समस्या आहे. जगभरात लाखो लोक दम्याने त्रस्त आहेत. भारतातही विशेषतः मुले व तरुणांमध्ये दम्याचे प्रमाण दिवसेंदिवस वाढताना दिसते. दमा पूर्णपणे बरा करणे कठीण असले तरी योग्य औषधोपचार, जीवनशैलीतील बदल व आयुर्वेदिक उपाय यांच्या मदतीने हा आजार नियंत्रणात ठेवता येतो. 🌬 दमा होण्याची कारणे (Causes of Asthma) दम्याचे नेमके कारण पूर्णतः निश्चित नाही, पण खालील कारणं सर्वाधिक आढळतात – 1. वंशानुगत कारणं घरात आई-वडील किंवा नातेवाईकांना दमा असल्यास पुढच्या पिढीतही होण्याची शक्यता जास्त. 2. पर्यावरणीय कारणं प्रदूषण, धूर, धूळकण, रसायनं व परागकण (Pollen) यांचा श्वसनमार्गावर नकारात्मक परिणाम होतो. 3. थंड वातावरण अचानक थंड हवा लागणे, हिवाळ्यातील धूर, धुकं यामुळे दमा बळावतो. 4. चुकीचा आहार अति तेलकट, तळलेले पदार...